Deyimler dil, duygu, düşünce ve tüm değerlerin en önemli temsilcisi olarak karşımıza çıkarlar. Her değimin yaşanmışlıklarla ilgili hikayeleri vardır.
Bu sözün temeli de Osmanlı Devleti’ne dayanır. Osmanlı’da ağırlık ölçüsü olarak okka kullanılırdı. Bir okka bugün ki ağırlık ölçülerine göre 1283 grama denk gelir. Okkanın dört yüzde birine ise dirhem denir. Dirhem hassas teraziler için kullanılan bir ölçüdür.
Keçi boynuzu çekirdeği doğadaki bitkiler içerisinde çekirdeği bozulmayan, ağırlığı değişmeyen türlerden biridir. On altı keçi boynuzu çekirdeği bir dirhem olarak adlandırılıyordu.
‘’ iki dirhem bir çekirdek’’ deyimindeki çekirdek işte bu keçi boynuzu çekirdeğidir.
Eski devirlerin en kıymetli parası olan bir Osmanlı altını toplamı iki dirhem bir çekirdek ağırlığına sahiptir. Bu durumda güzel giyinip süslenmiş kişiler için ‘’ iki dirhem bir çekirdek’’ yakıştırmasında bulunanlar, mecaz yoluyla bu kişilere altın demiş olurlar. Bu da oldukça hoş bir iltifattır.
Pahalılığın alıp başını gittiği bu günlerde ekmek alacak parayı bulamazken, işçi, memur, çiftçi açlık sınırının altında yaşam savaşı verirken; emekli Temmuz maaşındaki artışı bekleyip hayal kurarken; ‘’ iki dirhem bir çekirdek’’ gezene aşk olsun diyeceğim de diyemiyorum. Benzine, mazota üst üste gelen zamlara rağmen, özel araçlarımızla işe gitmekten vaz geçemiyoruz, podyum yıldızları gibi giyinmekten de.
Sana ne kızım ne girersin gündeme?
Neyse biz deyimlere ve anlamlarına geri dönelim ..
‘’ Ensesi kalın’’ deyimi var birde.
Bu deyim halk arasında maddi açıdan daha güçlü olan, söylediklerini yaptırmakta ustalaşmış kişileri tanımlamaktadır. Ülkemiz bu kişiler bakımından oldukça zengin, yirmi yılda da sayıları oldukça arttı. Sizce de öyle değil mi?
Ama bir de ensesi kalın olmanın sağlık konusunda da bazı riskleri var.
Metabolizma uzmanları, ellerindeki istatiksel verilere dayanarak boyun çevresi geniş olanlarda insülin direnci, Tip2 diyabet, kilo problemi veya hipertansiyon riski olduğunu belirtiyor. Boyun çevresinin erkeklerde 43 cm’yi kadınlarda ise 40 cm’yi geçmemesi öneriliyor. Enseleri bu ölçünün üzerinde olanlarda uyku aknesi gelişmesi de kolaylaşıyor. (Gerçi deyim olarak kullanılmasına dönersek, ensesi kalın, kibir abidesi kişilerin geceleri nasıl uyudukları da merak konusu)
Bu nedenle siz siz olun, ‘’ensem kalın diye sevinmeyin’’
***
Tarihçiler Bornova Büyük Çarşı’nın eskiden büyük bir yerleşim merkezi olduğu konusunda hemfikirler.
Bornova Büyük Çarşıya dair ilk kayıtlara 2. Beyazıt ve 1. Selim dönemi Veziriazamlarından Hersekzade Ahmet Paşa’nın 1511 tarihli belgelerinde (vakfiyesinde) rastlıyoruz. Bu tarihin daha eskilere de gitmesi muhtemel ama ilk resmi kayıt olan 1511’i dikkate alırsak bile aslında 500 yıldan fazla bir geçmişi var.
Neden mi bu konuya değindim çok yakında bu tarihi çarşı esnaflarının dededen, babadan yeni sahiplerine uzanan hikayelerini konu alan bir yazı dizisine başlıyorum.
Şimdiden yardımlarınız ve anılarınızı bizlerle paylaştığınız için teşekkürler….
